Cuộc chiến Aggregator On-chain: Ai sẽ kiểm soát dòng chảy giá trị trong Web3?

Trong thế giới Web3 đang tăng tốc phát triển, một cuộc chiến âm thầm nhưng cực kỳ quan trọng đang diễn ra – cuộc chiến giữa các aggregator on-chain. Hai cái tên đang nổi bật nhất hiện nay là Jupiter và Hyperliquid, với hai chiến lược đối lập nhằm giành quyền kiểm soát "dòng chảy giá trị" trên blockchain.

Jupiter: Kiểm soát giao diện, trở thành cổng mặc định của DeFi

Jupiter bắt đầu là một công cụ định tuyến giá trên hệ sinh thái Solana, nhưng đang nhanh chóng vươn lên thành trung tâm phân phối thanh khoản mặc định của mạng lưới này. Bằng cách tích hợp sâu vào ví Phantom, các dApp, và mua lại các sản phẩm như Moonshot (bệ phóng token), DRiP (phân phối NFT) và Portfolio (quản lý danh mục đầu tư), Jupiter đang xây dựng một hệ sinh thái khép kín nơi mọi tương tác tài chính bắt đầu và kết thúc trong phạm vi của nó.

Chiến lược của Jupiter giống như cách Amazon thống trị thương mại điện tử: trở thành điểm đến đầu tiên của người dùng, tích hợp càng nhiều tính năng càng tốt, khiến việc "rời bỏ" trở nên ngày càng khó.

Hyperliquid: Sâu sắc phía sau, làm hạ tầng thanh khoản cho toàn thị trường

Trái ngược với Jupiter, Hyperliquid không cạnh tranh ở giao diện, mà tập trung cung cấp sổ lệnh độ sâu cao, thực thi nhanh, chi phí thấp — một "backend" tài chính mà bất kỳ ai cũng có thể kết nối.

Thay vì cố gắng sở hữu người dùng cuối, Hyperliquid để các ứng dụng như Phantom, BasedApp, Lootbase… sử dụng thanh khoản của mình để cung cấp trải nghiệm giao dịch vượt trội. Điều này khiến Hyperliquid trở thành "AWS của DeFi" — một hạ tầng không thể thiếu đối với builder.

Tháng gần đây, hơn 1,3 tỷ USD giao dịch được thực hiện qua các giao diện bên thứ ba nhưng vẫn sử dụng order book của Hyperliquid. Đây là minh chứng rõ nét cho sức mạnh mạng lưới của họ.

Hai triết lý, một cuộc chiến nền tảng

Cuộc cạnh tranh này không giống các trận chiến Layer 1 trước kia. Đây là cuộc chiến ở tầng ứng dụng, nơi câu hỏi không còn là “blockchain nào tốt hơn”, mà là: ai kiểm soát luồng người dùng và thanh khoản?

• Jupiter tin rằng phân phối là hào lũy: ai sở hữu người dùng, người đó kiểm soát giá trị.
• Hyperliquid tin rằng thanh khoản là giao diện: ai có thanh khoản sâu nhất, người đó sẽ trở thành nền tảng mặc định.

Một bên xây dựng “cửa vào” của thị trường. Bên còn lại xây dựng “xương sống” của thị trường.

Bài học từ Web2 và câu hỏi về tương lai Web3

Lịch sử Web2 cũng từng chứng kiến những cuộc chiến tương tự:

• Amazon mở rộng từ bán sách sang mọi mặt hàng bằng cách làm chủ chuỗi cung ứng và trải nghiệm mua hàng.
• Facebook mua lại Instagram, WhatsApp để kiểm soát sự chú ý trên di động.
• Google thống trị cả web bằng công cụ tìm kiếm, sau đó mở rộng ra YouTube, Gmail, Maps...

Trong DeFi, chúng ta đang chứng kiến một cuộc chiến tương tự giữa các ứng dụng, không phải blockchain.

Điều này cũng đặt ra câu hỏi: Nếu các Layer 2 không sở hữu người dùng, còn các ứng dụng thì kiểm soát mọi tương tác, vậy giá trị sẽ thực sự chảy về đâu? Phải chăng “fat protocol thesis” từng nổi tiếng đang dần lung lay?

Kết luận: Ai là người không thể bị thay thế?

Cuộc chiến aggregator vẫn đang tiếp diễn. Jupiter đang mở rộng chiều ngang bằng giao diện, sản phẩm và kênh phân phối. Hyperliquid thì củng cố chiều sâu bằng công nghệ và thanh khoản.

Câu hỏi cuối cùng không phải là ai đến trước, mà là: ai là người không thể bị thay thế?

"The winner is not the first mover — it’s the one no one can afford to ignore."